صلاحیت دادگاه های کیفری - وب سایت رسمی گروه وکلای السا

رسیدگی کیفری به طور معمول در دو مرحله دادسرا و دادگاه انجام می شود. دادسرا به طور کلی وظیفه تحقیقات مقدماتی را دارد و دادگاه موظف به صدور رای و تعیین تکلیف نسبت به پرونده است.

مرحله دادگاه از چه زمانی شروع می شود؟

به منظور این که از روند صلاحیت دادگاه های کیفری مطلع شویم ابتدا باید مراحل دادرسی را مسلط باشیم. پس از صدور قرار جلب به دادرسی توسط بازپرس یا دادیار و موافقت دادستان با آن و صدور کیفرخواست، پرونده متهم به منظور رسیدگی و صدور رای به مرحله دادگاه ارسال می شود. بنابراین دادسرا اصولاً وظیفه صدور رای را ندارد. وقتی پرونده به مرحله دادگاه ارسال می شود به نوعی به این معنی است که دادستان از دادگاه می خواهد که متهم را محاکمه کرده و رای بر محکومیت او صادر کند.

کیفرخواست چیست؟

تقاضایی که دادستان از مرجع رسیدگی می کند تا نسبت به پرونده متهم رسیدگی کرده و رای صادر کند را کیفرخواست می گویند. در واقع کیفرخواست به معنی این است که خواسته دادستان کیفر و مجازات متهم است با این حال این خواسته هیچ الزامی برای قاضی دادگاه کیفری ایجاد نمی کند و دادگاه کیفری در این خصوص مختار است که طبق بررسی های خود رای صادر کند.

صلاحیت دادگاه های کیفری به چه نحو است؟

همان طور که می دانیم دادگاه های کیفری به چند دسته تقسیم می شود و با توجه به نوع جرم، سن مجرم، موقعیت مجرم، محل وقوع جرم و…. صلاحیت محاکم کیفری مشخص می شود . با این حال دادگاه های کیفری به موارد ذیل تقسیم بندی می شوند:

دادگاه کیفری 2
دادگاه کیفری 1
دادگاه اطفال
دادگاه ویژه روحانیت
دادگاه نظامی
دادگاه انقلاب

دادگاه کیفری 2 صلاحیت رسیدگی به چه جرایمی را دارد؟

یکی از مباحث مهمی که در صلاحیت دادگاه های کیفری مطرح می شود مباحث مربوط به صلاحیت دادگاه کیفری یک و دو است. این دو دادگاه اکثر پرونده های کیفری را به خود اختصاص می دهند بنابراین بررسی و اطلاع از این دو دادگاه موجب می شود که وکیل کیفری با اشراف بهتری نسبت به دعاوی کیفری اقدام کند.

دادگاه کیفری 2 دادگاهی عام است و صلاحیت رسیدگی به همه جرایم را دارد به استثنا مواردی که در صلاحیت مرجع دیگری است. (ماده 301 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392)

آیا در روستاها و بخش ها دادگاه کیفری 2 تشکیل می شود؟

خیر. دادگاه کیفری 2 صرفاً در شهرستان ها تشکیل می شود با این حال در روستاها وشهرستان دادگاه بخش تشکیل می شود و این دادگاه موظف است به پرونده هایی که در صلاحیت دادگاه کیفری 2 است رسیدگی کند بنابراین اگر چه دادگاه کیفری 2 در روستاها تشکیل نمی شود ولی دادگاه بخش وظیفه این دادگاه را بر عهده گرفته است. بنابراین در مبحث صلاحیت دادگاه های کیفری دادگاه بخش وظیفه رسیدگی به دعاوی در صلاحیت دادگاه کیفری 2 را دارد.

دادگاه کیفری 1 صلاحیت رسیدگی به چه جرایمی را دارد؟

دادگاه کیفری 1 صلاحیت رسیدگی به جرایم ذیل را دارد:

سلب حیات
حبس ابد
جرایم موجب قطع عضو
جنایت عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیش از آن
جرایم موجب مجازات تعزیری درجه 3 و بالاتر
جرایم سیاسی مطبوعاتی

دادگاه کیفری 1 در کدام مناطق تشکیل می شود؟

دادگاه کیفری 1 صرفاً در مرکز استان تشکیل می شود.

دادگاه کیفری 1 چه ویژگی متمایزی نسبت به دادگاه کیفری 2 را ندارد؟

از دیگر مباحث مهم در صلاحیت دادگاه های کیفری تفاوت هایی است که در محاکم کیفری متعدد وجود دارد. دادگاه کیفری 1 و 2 نسبت به هم وجوه متمایز متعددی دارند. تعداد قضات رسیدگی کننده در دادگاه کیفری 2 مهم ترین تمایز این دو دادگاه است. در واقع دادگاه کیفری 2 با یک قاضی صرفا به جرایم رسیدگی می کند ولی دادگاه کیفری 1 با سیستم تعدد قضات به جرایم رسیدگی می کند. از دیگر تمایزات مهم دادگاه کیفری 2 و1 در محل استقرار این دو دادگاه است. همان طور که اشاره شد دادگاه کیفری 2 در تمامی شهرستان ها تشکیل می شود ولی دادگاه کیفری 1 صرفاً در مرکز استان تشکیل می شود.

دادگاه نظامی صلاحیت رسیدگی به چه جرایمی است؟

دادگاه نظامی از جمله مراجع اختصاصی است. مراجع اختصاصی برخلاف مراجع غیر اختصاصی صرفاً به یک سری رفتارهای مجرمانه خاص رسیدگی می کنند. دادگاه نظامی در اکثر کشورها تشکیل می شود. طبق ماده 1 قانون مجازات جرایم نیروی مسلح، دادگاه نظامی صلاحیت رسیدگی به جرایم خاص نظامی و انتظامی کلیه افرادی را دارد که به اختصار نظامی خوانده می شوند. نکته مهم داشتن سمت های فوق در زمان ارتکاب جرم است نه در زمان رسیدگی . همچنین لازم به ذکر است که صرفاً دادگاه نظامی بر اساس شخصیت مرتکب نیست بلکه عمل ارتکابی نیز حایز اهمیت است. علاوه بر موارد فوق دادگاه نظامی طبق فرامینی صلاحیت رسیدگی به برخی جرایم را دارد که در مباحث بعدی به آن اشاره می شود.

دادگاه انقلاب صلاحیت رسیدگی به چه جرایمی را دارد؟

از دیگر محاکم مهمی که در مبحث صلاحیت دادگاه کیفری به آن اشاره می شود دادگاه انقلاب است. دادگاه انقلاب در بدو تشکیل به منظور محاکمه افرادی تشکیل شده بود که دستاوردهای انقلاب را به مخاطره میانداختند با این حال این دادگاه کماکان به کار خود ادامه داده است. ماده 303 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 به صلاحیت دادگاه انقلاب اشاره کرده است که به طور موردی به آن اشاره می شود:

جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی
محاربه
افساد فی الارض
بغی
تبانی و اجتماع علیه نظام
اقدام مسلحانه
احراق و تخریب و اتلاف اموال به منظور مقابله نظام
توهین به مقام رهبری و بنیان گذار نظام
جرایم مواد مخدر و روانگردان
قاچاق اسلحه

و سایر مواردی که به موجب قوانین دیگر در صلاحیت دادگاه انقلاب است.

دادگاه اطفال و نوجوان صلاحیت رسیدگی به چه جرایمی را دارد؟

از دیگر محاکم مهمی که در مبحث صلاحیت دادگاه کیفری به آن اشاره می شود دادگاه اطفال و نوجوانان است.اطفال و نوجوانان در تمامی کشورها تابع قوانین مختلف و متمایزی هستند. کنوانسیون حقوق کودک در سال 1989 به عنوان یک سند الزام آور در حیطه حقوق کودک است. طبق ماده 304 قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه اطفال و نوجوانان به جرایم افراد زیر 18 سال رسیدگی می کند. لازم به توضیح است که ملاک صلاحیت، سن مرتکب در زمان ارتکاب جرم است بنابراین اگر فردی در زمان ارتکاب کمتر از 18 سال داشته باشد حتی بعد از گذر سنش از 18 سال شمسی نیز در صلاحیت دادگاه اطفال است.

لازم به ذکر است افرادی که به سن بلوغ نرسیدند، مسئولیت کیفری ندارند. سن بلوغ طبق قانون مجازات اسلامی در دختران 9 سال و در پسران 15 سال قمری است.

دادگاه کیفری یک ویژه رسیدگی به نوجوانان صلاحیت رسیدگی به چه جرایمی را دارد؟

یکی از شعب دادگاه کیفری، دادگاه کیفری یک ویژه رسیدگی به نوجوانان است. جرایم مشمول صلاحیت دادگاه کیفری یک و انقلاب در صورتی که توسط افراد که زیر 18 سال واقع شود در شعب تخصصی دادگاه کیفری یک ویژه رسیدگی به نوجوانان رسیدگی می شود.

دادگاه ویژه روحانیت صلاحیت رسیدگی به چه جرایمی را دارد؟

از دیگر محاکم مهمی که در مبحث صلاحیت دادگاه کیفری به آن اشاره می شود دادگاه ویژه روحانیت است.دادگاه ویژه روحانیت دادگاهی است که برخلاف قوانین تشکیل شده است و روند قانونی تاسیس دادگاه در این مرجع رسیدگی رعایت نشده است. این دادگاه در سال 1366 تشکیل شده است. در سال 1369 آیین نامه دادسراها و دادگاه های ویژه روحانیت توسط مقام رهبری مورد تصویب قرار گرفت. دادگاه روحانیت نیز به مانند دادگاه اطفال با توجه به شخصیت مرتکب تعیین می شود. این دادگاه صلاحیت رسیدگی به جرایم افراد روحانی را دارد. روحانی طبق آیین نامه پیش گفته به افرادی کفته می شود که :

ملبس با لباس روحانیت باشند
در حوزه مشغول به تحصیل باشند
عرفاً روحانی محسوب شوند.

همچنین اعمالی که رسیدگی به آن در دادگاه ویژه روحانیت انجام می شود به قرار زیر است:

جرایم روحانیان
کلیه اعمال خلاف شان روحانیان
کلیه اموری که از سوی رهبری ارجاع شوند
کلیه اختلافات محلی مخل امنیت عمومی

گروه وکلای السا در این خصوص چه کمکی به شما می کند؟

گروه وکلای السا با بهره گیری از وکلای کیفری متخصص در این حوزه ضمن تسلط بر قوانین و قواعد صلاحیت ها به شما کمک خواهد کرد که دفاعیات مناسبی را در پرونده ارائه دهید. لازم به ذکر است که قواعد صلاحیت از جمله قواعدی است که در هر مرحله از دادرسی قابل اعتراض است بنابراین وکلای متبحر گروه وکلای السا با آگاهی از این موضوع با ایرادات شکلی به رای صادره اعتراض می کنند.

[/av_textblock]