قرار کفالت از جمله قرارهای تامین کیفری است که برای دسترسی به متهم و جلوگیری از فرار و مخفی شدن وی و در مواردی تضمین حقوق بزه دیده توسط مقام قضایی صادر می گردد بسته به جرم ارتکابی و میزان خسارتی که متهم وارد نموده است مقام قضایی که می تواند دادیار یا بازپرس یا قاضی دادگاه باشد قرار کفالت را با مبلغی معین صادر خواهد نمود.
قرار کفالت به دو قسمت تقسیم می شود:
بخش اول همان قرار کفالت است که در صورت تصمیم مقام قضایی برای متهم در نظر گرفته می شود.
بعد از این که متهم کفیل را معرفی نمود مقام قضایی ملائت یعنی توانایی پرداخت کفیل را احراز می کند و در صورتی که احراز نمود که کفیل توانایی پرداخت دارد قراری تحت عنوان قرار قبولی کفالت را صادر می نماید .
در رویه قضایی کفیل عمدتا باید صاحب جواز کسب بوده یا کارمند دولت باشد. و فیش حقوقی خود را جهت احراز توانایی پرداخت مبلغ وجه کفاله به مقام قضایی ارائه دهد
قرار کفالت به این شکل است که هر زمان متهم احضار شد و حضور وی نزد مرجع قضایی برای انجام تحقیقات یا رسیدگی ضروری بود بایستی نزد دادیار یا بازپرس یا قاضی دادگاه حاضر شود در صورتی که متهم حضور پیدا نکند و عذر موجه یعنی جهات ماده 178 ق آدک را ارائه ندهد مقام قضایی از کفیل می خواهد که متهم را حاضر کند و یک ماه به کفیل فرصت می دهد اگر کفیل متهم را حاضر ننمود و عذر موجه نیز نداشت دادستان دستور اخذ مبلغ وجه کفاله را صادر می نماید.
لازم به ذکر است که مبلغ وجه کفاله کاملا با اختیار مقام قضایی و البته با توجه به نوع و میزان جرم و خسارات وارده تعیین می گردد
پس از این که دادستان دستور اخذ وجه کفاله را صادر نمود کفیل می تواند ظرف ده روز به جهات ماده 235 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 به این دستور در دادگاه کیفری 2 اعتراض کند. و مثلا عنوان کند که عذر موجه ای داشته است یا متهم را حاضر نموده است.
نکته مهم این که اگر متهم از بازپرس تقاضا کند که به جای قرار کفالت قرار وثیقه صادر نماید در قانون جدید آیین دادرسی کیفری باز پرس مکلف به قبول آن و تبدیل آن به قرار وثیقه است.
همچنین قرار کفالتی که توسط بازپرس صادر می شود قابل اعتراض نیست لیکن اگر متهم نتواند کفیل معرفی کند. یا کفیل معرفی کرده ولی مقام قضایی کفیل او را نپذیرد. و این امر منجر به بازداشت شدن متهم شده و در این فرض متهم می تواند به اصل قرار منتهی به بازداشت و عدم پذیرش کفیل خود اعتراض نماید.
در هر مرحله که متهم بتواند کفیل معرفی کند و مقام قضایی نیز ملائت کفیل را احراز کند متهم از بازداشت آزاد خواهد شد. زمانی که کفیل متهم را حاضر نکند یعنی در انجام تعهد خود تخلف نماید دستور اخذ وجه کفاله صادر می شود در این مرحله حتی اگر در نهایت متهم نیز از اتهام خود تبرئه شود تاثیری در این امر نداشته و کفیل مکلف است که مبلغ وجه کفاله را بپردازد زیرا تعهد کفیل در قرار کفالت حاضر نمودن متهم است و نتیجه پرونده تاثیری در این تعهد نخواهد داشت.
همچنین در مواردی که دادستان دستور اخذ وجه کفاله را صادر می کند بازپرس می تواند همزمان دستور جلب متهم را نیز صادر کند. تنها در یک فرض می توان از پرداخت کامل مبلغ وجه کفاله خودداری نمود آن هم در جایی است که متهم پیش از اتمام عملیات اجرایی مربوط به اخذ وجه کفاله در مرجع قضایی حاضر می شود و یا کفیل او را در مرجع قضایی حاضر می کند در این فرض با این که دادستان دستور ضبط اخذ وجه کفاله را صادر نموده است از تصمیم خود عدول می کند و دستور اخذ حداکثر تا یک چهارم از وجه قرار را صادر می نماید.
جز در این فرض در صورت تخلف کفیل وی مکلف است تمام مبلغ وجه کفاله را بپردازد
نکته دیگر در مورد قرار کفالت این که کفیل در هر مرحله از مراحل دادرسی اعم از مرحله تحقیقات مقدماتی در دادسرا یا مرحله رسیدگی در دادگاه می تواند از تعهد خود عدول کرده و درخواست آزادی از پرداخت وجه کفاله را بنماید. منتها در این فرض یک شرط اساسی وجود دارد و آن هم این است که کفیل متهم را در مرجع قضایی حاضر نماید.
بنابراین کفیل نمی تواند به این بهانه که دیگر به متهم دسترسی ندارد رفع مسئولیت خود را تقاضا کند. ولی با معرفی متهم قرار کفالت به قوت خود باقی مانده و متهم مکلف می شود که کفیل جدیدی را به مرجع قضایی معرفی کند
ارتباط با وکیل قرار کفالت
آیا قرار کفالت تضمین حضور متهم است یا جبران خسارت بزه دیده؟
قرارهای تامین کیفری در قانون آیین دادرسی کیفری ده نوع می باشند که مهم ترین آن ها قرار بازداشت موقت و کم اهمیت ترین آن ها قرار التزام به حضور با قول شرف است. در تمامی قرار های تامین بازپرس هم دسترسی به متهم و هم ضررو زیاان وارده به بزه دیده را در نظر می گیرد.
طبق یک قاعده کلی مبلغ قرار های تامین نباید از ضرر و زیان وارده به مدعی خصوصی کمتر باشد. مثلا در قرار وثیقه دیه یا ضرر و زیان از مبلغ پرداختی به عنوان وثیقه با لحاظ شرایطی کسر می گردد.
کفیل کسی شدم آیا می توانم رفع مسئولیت خود را از مرجع قضایی تقاضا کنم؟
بله
در قرار کفالت شما می توانید در هر مرحله رفع مسئولیت خود را تقاضا کنید و مقام قضایی نیز مکلف به قبول آن است به این شرط که متهم را نزد مرجع قضایی حاضر کنید در غیر این صورت باید مبلغ وجه کفاله را بپردازید.
جواز کسبم در قرار کفالت پذیرفته نشد آیا می توانم اعتراضی کنم؟
جواز کسب معمولا در رویه قضایی به عنوان یک سند معتبر توسط کفیل پذیرفته می شود صرفاً در صورتی که متهم بازداشت شود خودش می تواند به عدم پذیرش کفیل ظرف ده روز در دادگاه صالح اعتراض نماید.
مبلغی که در قرار کفالت تعیین شده 200 میلیون تومان است در حالی که مالی که به سرقت رفته نهایت 100 میلیون تومان ارزش دارد آیا می شود به این مبلغ اعتراض کرد؟
مبلغ وجه کفالت کاملا با صلاحدید بازپرس تعیین می شود و در مواردی کمی بیشتر از مبلغی است که به عنوان ضرور و زیان وارد شده است ولی معمولا در رویه قضایی مبلغ 200 میلیون در قرار کفالت تعیین نمی شود و برای آن قرار وثیقه صادر می گردد ا ما در هر حال به این مبلغ نمی توانید اعتراض کنید مگر این که منتهی به بازداشت شود .
در این صورت خود متهم می تواند ظرف ده روز به این امر اعتراض نماید.